Chức danh là một phần quan trọng trong việc định vị nghề nghiệp, chức năng, nghĩa vụ của một cá nhân trong một tổ chức. Ngoài ra, nó còn có vai trò pháp lý rất quan trọng đối với công chức nhà nước. Cùng tìm hiểu khái niệm chức danh nghề nghiệp qua bài viết dưới đây.

Chức danh nghề nghiệp là gì?

Chức danh nghề nghiệp là một khái niệm được quy định bởi pháp luật và có tính pháp lý dành cho các cá nhân, tổ chức liên quan. Cụ thể tại Điều 7. Khoản 1. Luật Viên chức 2010 – sửa đổi và bổ sung năm 2009 có định nghĩa về chuẩn chức danh nghề nghiệp như sau:

Chức danh nghề nghiệp là tên gọi thể hiện trình độ, năng lực chuyên môn và nghiệp vụ của viên chức trong từng lĩnh vực nghề nghiệp hoạt động.

Theo điều 2. Luật viên chức sửa đổi 2019, khái niệm “chức danh nghề nghiệp” có tính hợp pháp về mặt pháp lý với đối tượng là viên chức. Khái niệm này còn góp phần thể hiện trình độ , kỹ năng và trách nhiệm của đối tượng giữ CDNN.

Hạng chức danh nghề nghiệp đơn vị sự nghiệp

Dựa theo quy định của pháp luật hiện hành, viên chức được định nghĩa một các đơn giản là những đối tượng có hợp đồng làm việc trong các đơn vị sự nghiệp công lập như trường học, bệnh viện… thuộc sự quản lý của nhà nước. Do đó chế độ lương viên chức là chế độ tiền lương do nhà nước chi trả và được tính theo ngạch bậc.

Hạng CDNN là các cấp độ được phân chia theo bậc để thể hiện năng lực và trình độ chuyên môn nghiệp vụ của viên chức. Các hạng chức danh nghề nghiệp viên chức được quy định tại Điều 3. Nghị định 29/2012/NĐ-CP: Theo CDNN, viên chức được phân loại trong từng lĩnh vực hoạt động theo cấp độ từ cao tới thấp. Cụ thể:

• Chức danh nghề nghiệp hạng I;
• Chức danh nghề nghiệp hạng II;
• Chức danh nghề nghiệp hạng III;
• Chức danh nghề nghiệp hạng IV;
• Chức danh nghề nghiệp hạng V.

Trong quá trình công tác, viên chức sẽ không ngừng được thăng hạng lên các hạng cao hơn để được hưởng cơ chế, phúc lợi tốt hơn.Vì vậy, việc thăng hạng chức danh nghề nghiệp sẽ được căn cứ theo vị trí việc làm, tiêu chuẩn CDNN và phù hợp với cơ cấu viên chức theo CDNN của đơn vị sự nghiệp đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

Quy định tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp

Theo Điều 8, Khoản 2, Luật Viên chức 2010 (sửa đổi, bổ sung năm 2019), CDNN do Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với các cơ quan ngang bộ có liên quan quy định về hệ thống danh mục, tiêu chuẩn và mã số.

Điều 28 Nghị định số 115/2020/NĐ-CP của Chính phủ có quy định về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức đã quy định về tiêu chuẩn CDNN viên chức bao gồm các nội dung sau:

• Tên chức danh nghề nghiệp trong đơn vị sự nghiệp công lập;
• Nhiệm vụ bao gồm các công việc cụ thể phải thực hiện có mức độ phức tạp phù hợp với từng hạng CDNN;
• Tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp;
• Tiêu chuẩn trình độ đào tạo, bồi dưỡng;
• Tiêu chuẩn năng lực chuyên môn, nghiệp vụ.

Theo quy định chung của Chính phủ nêu trên, các Bộ quản lý chức danh nghề nghiệp viên chức sẽ quy định cụ thể tiêu chuẩn chức danh viên chức thuộc ngành, lĩnh vực do mình phân công quản lý và được sự thống nhất với Bộ Nội vụ. Cụ thể như sau:

Việc xây dựng bộ tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp toàn diện, rõ ràng là vô cùng quan trọng, tạo tiền đề cho việc xây dựng đề án xác định vị trí việc làm của các đơn vị sự nghiệp công lập. Chuẩn hóa tiêu chuẩn CDNN là bước đầu tiên trong quá trình chuyển đổi phương thức quản lý nhân sự của các đơn vị sự nghiệp công lập từ mô hình chức nghiệp sang mô hình vị trí việc làm.

Các hình thức bổ nhiệm chức danh nghề nghiệp là gì?

Các hình thức bổ nhiệm chức danh nghề nghiệp là việc thay đổi CDNN của viên chức, có thể là bổ nhiệm sang ngạch/ chức danh tương ứng hoặc thăng hạng lên CDNN cao hơn. Mỗi hình thức sẽ được quy định cụ thể tại NĐ 115/2020/NĐ-CP về tuyển dụng, sử dụng và quản lý viên chức.

Thay đổi các loại chức danh nghề nghiệp

Thay đổi CDNN là việc viên chức được bổ nhiệm chức danh nghề nghiệp khác phù hợp với chuyên môn, nghiệp vụ đang đảm nhiệm. Các trường hợp được thực hiện việc thay đổi chức danh nghề nghiệp được quy định tại Điều 29. NĐ 115/2020/NĐ-CP như sau:

1. Khi xét chuyển chuyển mã chức danh nghề nghiệp này sang CDNN khác tương đương cùng mức độ phức tạp của công việc theo yêu cầu vị trí việc làm;
2. Thi hoặc xét thăng hạng CDNN từ hạng thấp lên hạng cao hơn liền kề trong cùng một lĩnh vực nghề nghiệp;
3. Xét thăng hạng đặc cách vào hạng CDNN cao hơn tương ứng với chức danh được công nhận và bổ nhiệm theo quy định của chuyên ngành.

Xét chuyển chức danh nghề nghiệp

Quy định về xét chuyển chức danh nghề nghiệp được quy định tại Điều 29. NĐ 115/2020/NĐ-CP như sau:

1. Việc xét chuyển chức danh nghề nghiệp sẽ thực hiện khi viên chức có thay đổi vị trí việc làm mà ngạch CDNN hiện đang giữ hiện tại không phù hợp với yêu cầu của vị trí việc làm mới.
2. Viên chức được xét chuyển chức danh nghề nghiệp cần đáp ứng đủ các tiêu chuẩn CDNN được chuyển.
3. Người đứng đầu đơn vị sự nghiệp công lập quyết định hoặc đề nghị cấp có thẩm quyền quyết định việc xét chuyển CDNN theo thẩm quyền phân cấp.
4. Khi xét chuyển chức danh nghề nghiệp thì không kết hợp với việc nâng bậc lương.

Thăng hạng chức danh nghề nghiệp

Khi viên chức được bổ nhiệm có ngạch chức danh cao hơn trong cùng lĩnh vực nghề nghiệp thì gọi là thăng hạng chức danh nghề nghiệp.

Điều 42. Quyết định bổ nhiệm chức danh nghề nghiệp và xếp lương đối với viên chức trúng tuyển trong kỳ thi hoặc xét thăng hạng CDNN

1. Người đứng đầu cơ quan có thẩm quyền quản lý công chức có trách nhiệm trong thời hạn 15 ngày, kể từ ngày nhận được danh sách công chức đạt yêu cầu thi hoặc xét thăng hạng CDNN, bổ nhiệm vào ngạch và xếp lương.

a) Đối với kỳ thi hoặc xét thăng hạng CDNN hạng I:

Người đứng đầu cơ quan quản lý viên chức quyết định việc bổ nhiệm và xếp lương đối với viên chức sau khi thống nhất với Bộ Nội vụ (Đơn vị sự nghiệp công lập của Nhà nước) hoặc Ban tổ chức Trung ương (đơn vị sự nghiệp của Đảng, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các đoàn thể chính trị – xã hội).

b) Thi hoặc xét thăng hạng CDNN hạng II, III và IV:

Người đứng đầu cơ quan quản lý công chức theo thẩm quyền hoặc được giao quyết định việc bổ nhiệm, xếp lương chức danh nghề nghiệp đối với viên chức trúng tuyển.

Việc xếp lương đối với chức danh mới sẽ được thực hiện theo quy định hiện hành.

Cách xếp lương theo chức danh nghề nghiệp

Việc xếp lương theo hạng CDNN cho viên chức và người lao động phụ thuộc vào sự điều chỉnh của Nghị định 204/2004/NĐ-CP – Quy định về chế độ tiền lương đối với cán bộ, công chức, viên chức và lực lượng vũ trang. Nguyên tắc xếp, trả lương và thực hiện chế độ tiền lương theo chức CDNN như sau:

• Viên chức được bổ nhiệm vào ngạch viên chức nào hoặc chức danh chuyên môn, nghiệp vụ nào thuộc ngành Tòa án, ngành Kiểm sát thì xếp lương theo ngạch hoặc CNN đó.
• Cán bộ giữ mã số hạng CDNN do bầu cử thuộc diện xếp lương chuyên môn, nghiệp vụ và hưởng phụ cấp chức vụ lãnh đạo thì xếp lương theo ngạch, bậc công chức hành chính và hưởng phụ cấp chức vụ lãnh đạo của chức danh bầu cử hiện đang đảm nhiệm.
• Viên chức giữ chức danh lãnh đạo (bầu cử, bổ nhiệm) nào thì xếp lương chức vụ hoặc hưởng phụ cấp chức vụ theo CDNN lãnh đạo đó. Nếu viên chức giữ nhiều chức danh lãnh đạo khác nhau thì xếp lương chức vụ hoặc hưởng phụ cấp chức vụ theo chức danh lãnh đạo cao nhất. Nếu kiêm nhiệm chức danh lãnh đạo đứng đầu cơ quan, đơn vị khác được bố trí biên chế chuyên trách người đứng đầu thì được hưởng thêm phụ cấp kiêm nhiệm.
• Chuyển xếp lương theo chức danh nghề nghiệp phải gắn với việc rà soát, sắp xếp biên chế của các cơ quan, đơn vị; rà soát và hoàn thiện tiêu chuẩn chức danh viên chức; rà soát lại việc xếp lương cũ, những trường hợp đã xếp lương hoặc phụ cấp chức vụ chưa đúng quy định của cơ quan có thẩm quyền thì chuyển xếp lại lương và phụ cấp chức vụ (nếu có) theo đúng quy định.

Việc trả lương cho viên chức phải gắn với kết quả thực hiện nhiệm vụ của viên chức và nguồn trả lương (từ ngân sách nhà nước cấp/ hỗ trợ và từ các nguồn thu theo quy định của pháp luật dùng để trả lương) của cơ quan, đơn vị. Học viên tham khảo các bảng phụ lục ban hành kèm theo Nghị định số 204/2004/NĐ-CP để nắm rõ hơn về mức lương cụ thể cho từng CDNN.

Danh mục mã chức danh nghề nghiệp

Mỗi chức danh của đơn vị sự nghiệp công lập sẽ được quy định bằng mã số riêng. Căn cứ vào mã chức danh nghề nghiệp viên chức được xây dựng và quản lý theo từng chuyên ngành nghề, chuyên môn và cấp bậc phù hợp. Với mỗi nghề nghiệp sẽ phân ra CDNN khác nhau. Cụ thể, viên chức sẽ được chia thành 5 bảng mã ngạch chính như sau:

• Ngạch viên chức chuyên ngành tương đương  ngạch chuyên viên cao cấp
• Ngạch viên chức chuyên ngành tương đương ngạch chuyên viên chính
• Viên chức chuyên ngành tương đương ngạch chuyên viên
• Ngạch viên chức chuyên ngành tương đương ngạch cán sự
• Ngạch nhân viên

Mỗi hạng CDNN sẽ có một mã ngạch chức danh nghề nghiệp riêng, học viên có thể tham khảo danh mục mã ngạch chức danh nghề nghiệp để nắm được mã số ngạch cụ thể của từng vị trí.

1. Bảng 1: Ngạch viên chức chuyên ngành tương đương với ngạch chuyên viên cao cấp (Xếp lương viên chức loại A3)

2. Bảng 2: Ngạch viên chức chuyên ngành tương đương với ngạch chuyên viên chính (Xếp lương viên chức loại A2)

3. Bảng 3: Viên chức chuyên ngành tương đương với ngạch chuyên viên (xếp lương viên chức loại A1)

4. Bảng 4: Ngạch viên chức chuyên ngành tương đương với ngạch cán sự (xếp lương viên chức loại A0)

5. Bảng 5: Ngạch nhân viên (xếp lương viên chức loại B)

Những thông tin trên đã giúp bạn tìm hiểu khái niệm chức danh nghề nghiệp cũng như tính pháp lý và tầm quan trọng của nó. Hy vọng sẽ giúp bạn có thêm nhiều kiến thức hữu ích về các CDNN viên chức. Mọi thắc mắc về các thông tin liên quan vui lòng liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ!